15 تا از بهترین آهنگسازان ایران | از قاجار تا امروز

متأسفانه در سال‌های اخیر هم جهان و هم ایران از لحاظ موسیقی افت کرده‌اند. کمتر آهنگساز و موسیقی‌دانی در چند سال اخیر توانسته به‌عنوان یکی از بهترین آهنگسازان جهان یا حتی آهنگسازان ایران خود را معرفی کند، با این حال در همین کشور خودمان در چند دهه‌ی اخیر موسیقی‌دانان و آهنگسازان فوق‌العاده‌ای مشغول کار شدند و شاهکارهایی همیشگی خلق کردند. در ادامه 15 تا از بهترین آهنگسازان ایران معرفی می‌شوند – از آهنگسازان موسیقی سبک سنتی تا آهنگسازان کلاسیک غربی!

بهترین آهنگسازان ایران

1- ابوالحسن صبا

یکی از شاخص‌ترین چهره‌های موسیقی ایرانی بدون‌تردید زنده‌یاد ابوالحسن صبا است. او استاد موسیقی ایرانی بود و در ساز ویولن نیز استادی تمام‌عیار شناخته می‌شد. از او آثار زیادی در زمینه‌ی آموزش سازهای مختلف به‌خصوص ویولن و سنتور در دسترس هستند. زنده‌یاد صبا – متولد 1281 شمسی – شاگردان زیادی هم داشته که از مشهورترینِ آن‌ها می‌توان به اسدالله ملک، غلام‌حسین بنان، فرامرز پایور، علی تجویدی، همایون خرم و پرویز یاحقی اشاره داشت.

2- هرمز فرهت

کمتر کسی از عامه‌ی مردم و حتی علاقه‌مندان به موسیقی نام هرمز فرهت به گوش‌اش خورده، ولی نام او را از تاریخ موسیقی ایران به‌هیچ‌وجه نمی‌توان حذف کرد. او موسیقی را در دانشگاه کالیفرنیا فرا گرفت و مدتی در اوایل دهه‌ی 50 شمسی به ایران بازگشت. در ایران مشغول آهنگسازی شد و حتی برای چند فیلم از جمله آقای هالو، گاو، جنوب شهر و آرامش برای دیگران موسیقی ساخت.

پس از انقلاب از ایران خارج شد و برای سال‌ها رییس دانشکده موسیقی دانشگاه دوبلین بود. هرمز فرهت – متولد 1307 – در حال حاضر دوران بازنشستگی خود را در کشور ایرلند به‌سر می‌برد. رساله‌ی دکترای او با نام مفهوم دستگاه در موسیقی ایرانی به زبان انگلیسی نگاشته شده و در حال حاضر برگردان فارسی آن در بازار کتاب قابل‌تهیه است.

3- علی تجویدی

زنده‌یاد علی تجویدی یکی دیگر از بهترین آهنگسازان ایران است. او در نیمه‌ی اول سده‌ی 1300 شمسی یکی از استادانِ به‌نام موسیقی بود و شاگردان زیادی در زمینه‌ی موسیقی تربیت کرد. مهم‌ترین ردپای علی تجویدی در موسیقی ایران را می‌توان همکاری او با زنده‌یاد دلکش و زنده‌یاد رحیم معینی کرمانشاهی دانست. این سه نفر در دهه‌ی 30 و 40 شمسی یک مثلث موسیقی تشکیل داده بودند، مثلثی که هنوز هم آهنگ‌ها و ترانه‌های حاصل کارشان را بسیاری از مردم از بر هستند و از شنیدن‌شان لذت می‌برند، از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به آتش کاروان، یاد کودکی، آشفته‌حالی و می‌گذرم اشاره کرد.

زنده‌یاد تجویدی همچنین برای خوانندگان دیگر آهنگسازی کرده که از مشهورترین این آثار می‌توان به مرا عاشقی شیدا با صدای بنان، سنگ خارا با صدای مرضیه، دیدی که رسوا شد دلم با صدای مرضیه، رفتم و بار سفر بستم با صدای هایده و تذرو با صدای محمدرضا شجریان اشاره داشت.

4- درویش‌خان

درویش‌خان از قدیمی‌ترین آهنگسازان ایران است. او در دوران قاجار زندگی می‌کرد و مستقیم و غیرمستقیم بر آواز ایرانی تأثیر بسیار داشته‌است. کاری که او کرد را پیش‌تر علی‌اکبر شیدا و عارف قزوینی هم کرده بودند، اما او مؤثرتر آن کار را انجام داد چراکه با زبان موسیقی بین‌المللی هم آشنا بود. شش‌سیمه‌شدن تار و همچنین تغییر یکنواختی در موسیقی اصیل از کارهای مثبتی اند که درویش‌خان انجام داده‌است.

گفته می‌شود هفت پیش‌درآمد، شش تصنیف و یازده رِنگ از او به‌یادگار مانده است.

5- علینقی وزیری

بسیاری بر این باور اند که زنده‌یاد علینقی وزیری یا کلنل وزیری از کسانی است که بیشترین تأثیر را روی موسیقی ایرانی گذاشته‌اند. علینقی وزیری – زاده‌ی 1265 شمسی – موسیقی غربی می‌دانست و سعی داشت از موارد مثبت موسیقی غربی برای موسیقی ایرانی استفاده کند. او همچنین چند کتاب در زمینه‌ی موسیقی به نگارش درآورده‌است. یکی از کتاب‌های او با نام «دستور تار» اولین تلاش یک موسیقی‌دان ایرانی برای به نت درآوردن ردیف ایرانی است.

6- همایون خرم

همایون خرم قطعاً یکی از بهترین آهنگسازان ایران است. او متولد 1309 بود و در سال 1391 درگذشت. بسیاری از شاهکارهای موسیقی سنتی ایرانی ساخته‌ی زنده‌یاد همایون خرم هستند. از مشهورترینِ این آثار می‌توان به غوغای ستارگان (امشب در سر شوری دارم)، پیک سحری (یک نفس ای پیک سحری)، سرگشته (شبی که آوای نی تو شنیدم)، طاقتم ده (ساغرم شکست ای ساقی)، از من بگذر (غمگین چو پاییزم از من بگذر) و رسوای زمانه (رسوای زمانه منم) اشاره داشت.

7- احمد پژمان

احمد پژمان یکی دیگر از بهترین آهنگسازان ایران است و آن‌چنان نام‌اش در میان مردم و حتی اهالی موسیقی شنیده نشده است. او قبل از انقلاب فعال بود و بعد از انقلاب نیز در ایران فعالیت کرد و توانست چندین بار در جشنواره‌ی فیلم فجر برنده‌ی سیمرغ و همچنین تندیس طلایی بهترین موسیقی متن شود.

روزگار غریبی‌ست نازنین، بمان مادر و خانه‌ی سرخ از مشهورترین آثار احمد پژمان هستند. از معروف‌ترین آثار او در زمینه‌ی موسیقی متن فیلم نیز می‌توان به شازده احتجاب، روسری آبی، خانه‌ای روی آب و یک بوس کوچولو اشاره داشت.

8- فریبرز لاچینی

فریبرز لاچینی از موسیقی‌دانان به‌نام ایرانی است. او استاد بلامنازع ساز پیانو است و در موسیقی متن فیلم هم بسیار فعال بوده‌است. عمده‌ی کارهای او موسیقی بی‌کلام است، اما برای خواننده‌های متعددی آهنگسازی هم کرده‌است. زنده‌یاد محمد نوری بیشترین همکاری را به‌عنوان خواننده با فریبرز لاچینی داشته است.

9- واروژ هاخباندیان

زنده‌یاد واروژ هاخباندیان مشهور به واروژان یکی دیگر از بهترین آهنگسازان ایرانی است. او نقشی پررنگ در اوج موسیقی پاپ ایران – یعنی سال‌های 50 تا 57 – داشته است. واروژان همچنین برای بیش از 25 فیلم موسیقی متن ساخته است. از مشهورترین کارهای او می‌توان به بوی خوب گندم (بوی گندم مال من هر چی که دارم مال تو)، هفته‌ی خاکستری (شنبه روز بدی بود روز بی‌حوصلگی)، کمکم کن (کمکم کن نذار اینجا بمونم)، پوست شیر (قلب تو قلب پرنده)، برادر جان و وقتشه (وقتشه وقتشه رفتن وقتشه) اشاره داشت.

10- منوچهر چشم‌آذر

منوچهر چشم‌آذر آهنگ‌ساز و تنظیم‌کننده‌ی پرکار ایرانی است، اما بیش از آن که آهنگسازی کرده باشد تنظیم آهنگ کرده است. آن‌چه که موجب می‌شود نام او در فهرست بهترین آهنگسازان ایران باشد قطعاً کیفیت بالای آهنگ‌هایی ‌ست که ساخته. از مشهورترینِ آن‌ها می‌توان به گلایه (از دست عزیزان چه بگویم)، سال 2000، طلاق، سرگردون و کلبه‌ی من اشاره داشت.

11- علی‌رضا مشایخی

علیرضا مشایخی را برخی بنیان‌گذار موسیقی مدرن در ایران می‌دانند. علیرضا مشایخی در اتریش و هلند تحصیل کرده و آن‌چنان که از شواهد پیداست او نخستین کسی است که از موسیقی الکترونیک در ایران بهره برده‌است.

از کتاب‌های مشهوری که علیرضا مشایخی نگاشته می‌توان به موسیقی برای پیانو، نت‌خوانی، آهنگ‌سازی به شیوه‌ی کلاسیک و همه‌ی آن سال‌های بی‌خاطره اشاره داشت.

12- علی رهبری

علی رهبری از چهره‌های شاخص موسیقی ایرانی در جهان است. او را در اتریش با نام الکساندر می‌شناسند. استاد علی رهبری تا کنون رهبری بیش از 120 ارکستر برجسته در جهان را بر عهده داشته است.

13- مرتضی حنانه

در تاریخ موسیقی ایران به‌دنبال برجسته‌ترین آهنگسازان ایرانی اگر باشیم بی‌شک با نام مرتضی حنانه مواجه می‌شویم. او نقشی پررنگ در حرکت موسیقی ایرانی داشت و شاگردان زیادی تربیت کرد. او همچنین در موسیقی متن فیلم نیز فعالیت داشته است.

14- رضا والی

رضا والی یکی دیگر از بهترین آهنگسازان ایرانی‌ست. او در اتریش موسیقی آموخته و اکنون یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه کارنگی ملون است. رضا والی از برجسته‌ترین اشخاص موسیقی ایران در سطح جهان است و تا کنون ارکسترهای زیادی را رهبری کرده است.

15- حسن شماعی‌زاده

موسیقی پاپ ایران را نمی‌توان بدون حسن‌شماعی‌زاده معرفی کرد. او بود که نقشی پررنگ در پیشرفت موسیقی پاپ در دهه‌ی 50 داشت. از بهترین کارهایی که آهنگسازی آن‌ها را حسن شماعی‌زاده در عهده داشته می‌توان به جاده، شکار، دوراهی، غریب آشنا، مرداب، من‌وگنجشک‌ها، دوپنجره، آینه (فرهاد)، حالا خیلی دیره و لحظه‌ها اشاره داشت.

همچنین اگر علاقه‌مند به پیگیری اخبار حوزه موسیقی و سایر حوزه‌های خبری هستید، می‌توانید از وب‌سایت خبری «خبر ببر» بازدید کنید تا در جریان جدیدترین مطالب روز قرار بگیرید.

/پایان رپورتاژ آگهی/