کارکرد زبان ایرج میرزا

به دنبال تحولات اساسی در نظام اجتماعی سیاسی ایران در دوره مشروطه ، ادبیات دست خوش تغییر و تحولات بنیادین شد و این دگرگونی نه فقط در محتوا که در شیوه بیان و نحوه کارکرد زبان نیز آشکار گردید. با ما در ادامه این مقاله همراه باشید تا به بررسی کارکرد زبان ایرج میرزا بپردازیم . همچنین میتوانید با پیوستن به ما از تمامی اشعار ایرج میرزا به ویژه شعر ایرج میرزا درمورد شب جمعه لذت ببرید…

گرچه ، تنی چند از ادبیان و شاعران بودند که نه در محتوا و نه از حیث  شیوه بیان و نحوه کارکرد زبان  کمترین جنبشی در حال و کارشان پدید نیامد، همچون (ادیب پیشاوری و ادیب نیشابوری ) اما تنی چند بودند که با تاثیر پذیری شدید از انقلاب مشروطه، بیشتر محتوا و کمتر زبان شعرشان تحول یافت . برای مثال میتوان به ادیب الممالک فراهانی و محمدتقی بهار اشاره کرد. دسته ای که از آنها به شاعران قلب مشروطیت یاد میکنند و نقطه اوج این دگرگونی ادبی به شمار می روند. میرزاده عشقی، عارف قزوینی وسید اشرف الدین حسینی ازجمله متحول کنندگان ادبی هستند.

اما دربین این شاعران عصر مشروطه ، شعر ایرج میرزا هم از نظر محتوا و هم از نظر سبک و زبان و نحوه بیان ، چهره ای متفاوت دارد . تا آنجا که برخی صاحب نظران معتقدند که  (( اساسی ترین درون مایه های شعر مشروطه به زبان طنز مورد انتقاد او قرار گرفته است )) همچنین اورا در حیطه زبان و گفتار و بیان ادبی  از دیگران ممتاز می دانند و حق نیز همین است.

فضای شعر ایرج میرزا

با اندک نگاهی به دیوان ایرج میرزا درمی یابیم  که در فضای شعر وی با آن بیان خاصش، از آن شور و شرر و داغ و درد شعرهای عشقی و عارف ، آن فاتحه خوانی های سید اشرف حسینی و ناله های زار بهار در سوگ مشروطه خبری نیست. هرچند انقلاب مشروطیت و دگرگونی هایی که در عرصه سیاست و جامعه روی داد ، حال و هوای این شاهزاده قاجار را نیز – که زمانی از صاحب منصبان و مداحان دربار او بود – عوض کرد. ظاهرا این دگرگونی تا آنجا نبوده که در رثای آزادی وطن از دست رفته ، خوناب از مژه بکشاید و سیل خون به دامن روانه کند یا در آرزوی آّبادی سرزمین مادری زاری کند و شاید همین امر مایه جدایی زبان وی از دیگران و دوری آن از شعارگونگی باشد . بیت زیر از قصیده شب جمعه انتخاب شده  که گویای تمایز زبان ایرج میرزا و دیگر شعرا می باشد:

رفیق اهل و سرا امن و باده نوشین بود              اگر بهشت شنیدی بِساطِ دوشین بود

زبان شعر ایرج میرزا

زبان شعر ایرج میرزا به تناسب تحول بنیان های سیاسی-اجتماعی جامعه که خود مایه دگرگونی نظام زبانی و پیدایش تحول اساسی در ادبیات شده بود ، راهی دیگر می پیمود. هرچند در مقایسه با دوره های پیشین ویژگیهای مشترکی را در شعر شاعران این دوره میتوان یافت.  شعر ایرج این ویژگی را دارد که نظام زبانی او را از نظام های زبانی معاصرانش متمایز میکند . شعر او نه فقط از حیث تنوع معنایی، که از حیث ساختار جمله، کاربرد دستور زبان، کنش و واکنش واژه ها، تصویر سازی و گاه نماد پردازی. کاربرد زیبا شناختی زبان در بین هم عصرانش برجسته است

هرچند دربین شاعران این دوره بهار شاخص ترین شخصیت ادبی است که ضمن بیان مفهوم های انقلابی و وطنی و نو آوری در فرم ، از سقوط کلام در ورطه عامی گری و سهل انگاری پرهیز کرده و آن را مانند گذشتگان همچنان آسمانی نگه داشته است . ایرج میرزا نیز ضمن بیان مفاهیم نو و باب روز به رغم برخی خطای دستوری کوشیده است که لفظ را قربانی معنا نکند و از شعر شعارگونه در دوره ای که شعر وسیله است نه هدف ، بپرهیزد .  با این حال روانی و سادگی شعر وی زبانزد خاص و عام است تا آنجا که بعضی صاحب نظران او را ابداع کننده سبک روزنامه ای در شعر می دانند و برخی دیگر این گرایش به سادگی و کاربرد زبان گفتگو را در شعر او قیام متهورانه در برابر اصول و مقررات ادبی پیشینیان وبیان پرتکلف آنان و در واقع فصل نویی در تاریخ ادبیات منظوم ما به شمار می آورند. ازاینروست که بی اغراق میتوان گفت که شعر ایرج میرزا ار لحاظ کاربرد ویژه زبان و شگردهای کلامی جایگاهی ویژه دارد و دربین شاعران این عصر ، شعر وی بیش از دیگران به زبان طبیعی نزدیگ است و در آن جسارتی هنرمندانه به کار رفته است که خواننده آثار اورا به تامل وا میدارد. برای کسب اطلاعات بیشتر و همچنین لذت بردن از معروفترین اشعار ایرج میرزا به سایت گنج تاریخ ما بپیوندید.

به این آهنگ چه امتیازی می دهید؟

روی یک ستاره کلیک کنید تا به آن امتیاز دهید!

میانگین امتیاز 0 / 5. شمارش آرا: 0

اولین نفری باشید که به این اهنگ امتیاز می دهید.

دیدگاه خود را بگذارید